Hayvanlar İçin Temel Besin Kaynağı Olan Çayır ve Meralara Bilimsel Bakış
Hayvansal besinlerin insan beslenmesindeki önemi günümüzde bilimsel araştırmalarla da ortaya konulmuş durumdadır. Hayvansal besinlerin insan beslenmesindeki bilinen bu önemleri nedeniyle, hayvansal ürün üretiminin artan insan nüfusuna paralel olarak arttırılması günümüz insanının en önemli uğraşılarından birisini oluşturmaktadır.
Hayvanların besin gereksinimleri doğal çayır-meralardan, tarla tarımı artıklarından ve fabrikasyonla üretilen kesif yemlerden karşılamaktadır. Söz konusu yemler içinde, kaba yem olarak nitelendirilen yemler; hem hayvanların fizyolojik gereksinimleri açısından, hem de hayvansal ürünlerin daha ekonomik bir şekilde üretilebilmesi açısından, büyük önem taşımaktadır.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENEMİYORUZ
Bu konuya bilimsel bir perspektiften yaklaşan Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Çayır Mera ve Yem Bitkileri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ersin Can, “Dünyada kendini besleyebilen ülkelerden biri olmamıza karşın, yeterli ve dengeli beslendiğimiz söylenemez. Sorunun temelinde ise ‘Hayvancılığımız ve Yembitkileri Üretimi’ne ilişkin sorunlar yer almaktadır” şeklinde görüş belirtiyor.
Hayvansal işletmelerde yem girdi masraflarının o işletmenin toplam masraflarının yüzde 70’lik kısmını oluşturduğunu ifade eden Prof. Dr. Ersin Can, dışarıdan yem temin ederek karlı bir hayvancılığın yapılamayacağını savunuyor.
ÇAYIR MERALAR FARKLI KULLANIM ÖZELLİKLERİ TAŞIYOR
Ekonomik bir faaliyet alanı olan hayvancılıkta, her şeyden önce hayvanın normal yaşam faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereksinim duyduğu besin maddelerinin tamamının ve verim için gereksinim duyulan besin maddelerinin bir kısmının kaba yemlerden sağlandığını söyleyen Can, hayvan beslemede kullanılan kaba yemin kaynağını ise; doğal çayır-meralar, tarla tarımı içinde yetiştirilen yem bitkileri ve tarla tarımı artıklarının oluşturduğunu dile getiriyor. Ve ekliyor: “Bu kaba yem kaynaklarından çayır- meralar, kaliteli kaba yemin en ucuz kaynağını oluşturması, diğer kaba yem üretim alanlarına göre ülke toprakları içerisinde daha geniş alanlara sahip olmaları, mülkiyetlerinin devlete ait olması ve yenilenebilir doğal kaynaklar içerisinde yer almaları nedeniyle diğer kaba yem kaynaklarından farklı kullanım özellikleri taşıyor.”
ÇAYIR MERALAR EKOLOJİK SİSTEMDE ÖNEMLİ BİR YER TUTUYOR
Çayır mera ve yem bitkilerinin sadece hayvanlarımızın kaba yem ihtiyacını karşılamadığını vurgulayan Can, çayır meraların sahip olduğu önem için şunları aktarıyor: “Çayır-meralar yalnızca evcil hayvanlar için değil, aynı zamanda yabani hayvanlar için de kaba yem kaynağıdırlar. Ayrıca, çayır-meralar, nesli tükenmekte olan hayvan ve bitki türleri için de barınma yeri oluştururlar. Çayır-mera bitkileri ile kaplı alanlarda yağmur suları kayba uğramadan kolayca toprağa sızar ve bitkiler tarafından kullanılmayan kısmı yeraltı suyu ile birleşir. Çayır-meralar, artan insan popülasyonu nedeniyle her geçen gün yeşil alanların azaldığı ve daha fazla beton yığını haline geldiği şehirlerimizde yaşayan insanlar için açık alan ve rekreasyon alanı olarak da hizmet ederler. Çayır-meralar erozyona karşı topraklarımızı korur ve yerinde tutar. Çayır-mera ve yem bitkilerinin sağladığı yararlardan diğer önemli bir şey ise, topraklarımızın verimliliğini arttırmalarıdır. Yembitkileri ekildikleri toprakları besin maddelerince zenginleştirir ve onun fiziksel özelliklerini ıslah eder. Çayır-mera ve yem bitkileri tarla bitkileri yetiştirilemeyecek kadar tuzlu ve alkali toprakları da ıslah eder.”
MERA ALANLARI KONUSUNDA DÜNYADA 46. SIRADA BULUNUYORUZ
Hayvan yemi üretim kaynakları içerisinde doğal çayır meralarının çok önemli bir yer tuttuğuna işaret eden Can, “Ancak, yenilenebilir doğal kaynaklarımız yıllardan beri süregelen bilinçsiz bir kullanım sonucu bozulmuş ve verimsiz alanlar haline gelmiştir” diyor.
Dünya mera alanlarının 3.4 milyar hektar olduğunu Türkiye’nin ise dünya mera alanı sıralamasında 14.6 milyon hektar ile 46.sırada bulunduğu söyleyen Can, “Gelişmiş ülkelerde tarım arazisi içinde yem bitkileri ekim alanı yüzde 25 olmasına karşın, bu oran ülkemizde son yıllardaki teşviklerle birlikte ancak yüzde 9 civarına yükseldi” diyor.
434 YERLEŞİM YERİNDE 13 BİN 175 HEKTAR ALAN
Hatay ilinde yapılan mera ıslah çalışmaları hakkında da bilgiler veren Prof. Dr. Ersin Can; Hatay İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından 434 yerleşim yerinde toplam 13 bin 175 hektar mera, yaylak, kışlak, umuma ait otlak ve çayır tespit edildiğini ve 2010 yılı sonu itibarı ile bu çalışmaların tamamlandığını aktarıyor. İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü koordinatörlüğünde mera ıslah ve amenajman projelerinin MKÜ ve Doğu Akdeniz TAE işbirliği ile yürütüldüğünü sözlerine ekleyen Can, yetkililere de şu tavsiyeleri iletiyor:
“Farklı ekolojik bölgelerde bulunan meralarımız için ortaya konan kullanım ve bakım prensiplerinin uygulanması, ilgili bakanlığın taşra teşkilatınca meranın bulunduğu köy veya beldenin yöneticileri ile işbirliği içinde yürütülmelidir. Çiftçilerimizin ekstansif hayvancılık yerine, intensif besi ve süt hayvancılığı yapabilmeleri için gerekli kredi ve teknik danışmanlık hizmetleri devlet tarafından sağlanmalı. Çiftçilerimizin ürettikleri malları direkt olarak tüketiciye ulaştırmalarını sağlayacak şekilde örgütlenme sağlanmalı. Bu amaçla, her köyde mali işleri devlet tarafından sıkı şekilde kontrol edilen ve profesyonel kooperatifçiler tarafından idare edilen üretim ve pazarlama kooperatiflerinin kurulması önerilebilir.”
