Ülkelerin kalkınmışlık düzeyini gösteren parametrelerden biride kişi başına düşen yıllık elektrik enerjisi tüketim miktarıdır. Bu rakam ABD’de 7000 kWh, Avrupa’da 6000 kWh iken Türkiye’de 2500 kWh civarındadır. Ülkemizde tüketilen elektrik enerjisinin %65’i sanayide,%25’i meskenlerde,%5’ sokak aydınlatmasında tüketilmekte geriye kalanı da kayıp ve kaçak olarak heba olmaktadır.
Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir. Yıllık kalkınmamız ortalama %6-7 civarındadır. Bunun elektrikçiler açısından anlamı her 12-13 yılda ülkemiz iki kat büyümektedir. Bu büyümeye paralel enerji tüketimi de iki katına çıkmakta ve hemen elektrik üretimini de iki katına çıkarmamız gerekmektedir.
Evlerimizde sadece aydınlatmada dikkat edilecek birkaç küçük ayrıntı bile önemli oranlarda elektrik tasarrufu yapılabiliriz.
Örneğin, 100 watt’lık normal bir ampulle bir ailenin aylık tüketimi 30-40 kilovat saate (kWh) ulaşırken, aynı ışık akısını veren kompakt fluoresan (tasarruf ampulü) ampul kullanıldığında aylık tüketim 5-10 kWh’ya kadar düşebilir. Böylece normal bir evin yıllık aydınlatma tüketim tasarrufu 600-700 kWh olurken, Türkiye’de tüketilen toplam elektrik enerjisi içinde aydınlatmanın payının yüzde 25 civarında olduğu düşünüldüğünde bayağı tasarruf sağlanmış olmaktadır.
Bunun dışında aydınlatmada tasarruf için;
Aile bireyleri tasarruf bilinci ile hareket etmelidir. Toplu yaşanan yerlerde bu konuda ikaz notları olmalıdır.
Gün ışığına yakın açık renkli duvar boyası ve zemin döşemeleri kullanılmalıdır. Çalışma masaları, yemek masaları pencerelere yakın konabilir.
Merdiven otomatlarında sensörlü armatür kullanmalı bu armatürün yanma süresini iyi ayarlamalıyız. Lambaları periyodik olarak temizlemeliyiz. Böylece lambaların faydalı ışık miktarları artırılmış olur.
Avize kullanımına dikkat etmeliyiz. Örneğin oturma odasına mutfağa avize takarak aynı anda birkaç lamba yakmamalıyız.
ELEKTRİK EV ALETLERİNDE ENERJİ TASARRUFU YÖNTEMLERİ
Öncelikle elektrikli ev aleti alırken elektrik tüketimine dikkat etmeliyiz. Aletlerin etiketlerinde güçleri yazmaktadır. Bu güç ne kadar küçükse tüketimi o kadar az olmaktadır. Elektrikli ev aleti alırken, daha az elektrik faturası ödemek için ”A” sınıfı enerji etiketi olan cihazların tercih edilmesi öneriliyor.
Buzdolabı: Buzdolaplarının etrafının hava sirkülasyonunu engelleyecek maddelerden ve ısı, toz kaynaklarından uzak tutulması gerekir. Buzdolaplarının çok sık açılıp kapatılmaması ve kapılarının uzun süre açık tutulmaması gerekir. Buzdolaplarının kapı içi manyetik bantları ayda bir kez sabunlu su ile temizlenmeli ve pudralanmalıdır. Bu sayede bakım yapılmayan dolaplara göre yaklaşık yüzde 5 civarında elektrik
tüketimi azaltılabilecektir. Buzdolabındaki buz kalınlığı 5-6 milimetreyi geçmemelidir.
Buzdolabına sıcak yiyecek ve içecek konulmamalıdır.
Klimalar: Klima kullanılacak birimlerin yapılacak hesaba göre klima değerleri seçilmelidir. Gereğinden büyük klima seçilmemelidir. Yazın sıcaklıktan rahatsız olunmayacak bir derece olan 24-27 derece arasında oda sıcaklığı ayarlanmalıdır. Düşürülen her derece için yüzde 4 daha fazla elektrik harcanmaktadır. Ocak ve fırınlar: Mikro dalga fırınlarda pişirme 2-10 dakika, ısıtma ise 10-30 saniyede gerçekleşmektedir. Bu nedenle geleneksel fırınlara göre yüzde 66 daha az elektrik harcanır.
Çamaşır makineleri: Önden yüklemeli makinalar, üstten yüklemeli makinalara göre daha az enerji tüketmektedir. Çamaşırlarımızı yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine ılık suyla yıkamak, durulamanın ise soğuk su ile yapılması gerekiyor. Ayrıca, yıkama programları tam kapasite çalıştırılmalıdır. Kapasitesinden az yada çok çamaşır doldurmamalıyız. Yaz aylarında ısı ve nemi azaltmak için sabah ve akşam saatlerinde yıkama yapılmalıdır. Çamaşır makinelerinin etrafında en az 5 santim civarında boşluk bırakılarak ısınmadan dolayı oluşan sıcak havanın kolayca tahliyesi sağlanmalıdır.
Bulaşık makineleri: Bulaşık makinası yerleştirilirken çevresinde en az 5 cm boşluk bırakılarak, ısınmadan dolayı oluşan sıcak havanın kolayca dağılması sağlanmalı. Yaz aylarında ısı ve nemi azaltmak için sabah ve akşam saatlerinde yıkama yapılmalı. Bulaşıkları ön durulamaya tabi tutmak gereksizdir, gerektiği durumlarda sıcak su yerine soğuk su kullanılmalı. Bulaşıkların sanitasyonu için yüksek sıcaklıkta yıkama arzu edilmedikçe 55 derece su sıcaklığı yeterlidir. Tam kapasite dolmadıkça makine çalıştırılmamalı.
Elektrikli süpürge: Elektrikli süpürgenin torbası sık sık boşaltılmalıdır. Bu işlem, süpürgenin emme gücünü yükselteceğinden daha verimli ve daha çabuk temizlemeyi sağlar. Boş torba ile dolu torba arasında süpürgenin kullanımı esnasında yüzde 15 civarında daha fazla elektrik sarfiyatı olacaktır.
Televizyonlar: TV’den radyo dinlememeliyiz. Çünkü TV güç tüketirken, radyolar yada CD çalarlar elektriği çok çok az harcarlar. Uzaktan kumanda cihazı ile kapatılan elektrikli ev aletleri, on/off düğmesinden kapatılmadıkları zamanlar bile cihazın açık olduğu zaman tükettiği elektriğin yaklaşık yüzde 5’i ile yüzde 15’i arasında elektrik tüketirler.
Akıllı sayaçlar Bu arada, akıllı sayaçlar ile puant tarifesinden yararlanarak, elektrik tüketiminin indirimli ücret tarifesi uygulanan zaman dilimlerine kaydırılmasıyla, aynı miktarda tüketilen elektrik için daha az ücret ödeniyor.
Dört mevsim güneş gören ülkemizin hemen her ilinde güneş enerjisi ile su ısıtma sistemleri kullanılabilmektedir. Bu konuda devletin yaptırım uygulayarak ruhsat şartlarında biri olarak güneşle su ısıtma sistemi yaptırmalıdır. Bu sistem ülkemize beklide birkaç Keban santrali tasarruf ettirmektedir.
Özellikle benim param çok fatura önemli değil gibi sorumsuzca davranışlardan kaçınmalıyız. Unutmamalı ki günümüz dünyasında savaşların çoğu enerji kaynaklarının ele geçirilme hesaplarıdır. Gereksiz tüketim gereksiz yatırım maliyetleri demektir. Ayrıca ısı yalıtımı açısından apartmanlara mutlaka kapalı çatı kurulmalıdır.
Camların çift cam olması, camlardan sıcak ve soğuk havanın giriş-çıkışını zorlaştıracak olup bu şekilde ısınma ve serinleme için yüzde 40 daha az bedel ödenecektir.
Hüsnü İNCİ; Mustafa Kemal Üniversitesi, Öğretim Görevlisi
