15 yaşına kadar çocuklarda, kazalardan sonra kanserlerin ikinci sıklıkta ölüm nedeni olduğunu ve kanser oluşumunda çevresel faktörlerin yerini biliyor muydunuz?
Hisar Intercontinental Hospital Klinik Laboratuvarlar Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bekir Sami Uyanık; ‘15 yaşına kadar çocuklarda kazalardan sonra, özellikle lösemiler başta olmak üzere; sinir sistemi (beyin) tümörleri, lenfomalar ve deri tümörleri olarak, ikinci sıklıkta ölümlere sebep olmaktadır. Çocukluk kanserlerinin çoğunun(%75-90) nedeni tam olarak bilinmese de, ailesel veya genetik faktörlerin %5-15, çevresel etkenlerin %5-10 sorumlu tutulduğunu söylemek mümkündür. Çocuklar, embriyo, fetüs, bebeklikten gençliğe kadar çok sayıda ve yüksek risk oluşturan çevresel zararlı etkenlere maruz kalır; savunmasız olarak toksik çevresel etkenlere karşı korunmaya ihtiyaç duyarlar. Ayrıca, çocukların dinamik gelişen fizyolojik yapısı, hava, su ve besinlerle bulaşan kirliliklerden daha çok zarar görür ve daha sonraki yaşam dönemleri de tehlikeye girer. Bu nedenle geleceğimiz olan çocuklarımızı kansere karşı korumak için elimizden gelen tüm önlemleri almalıyız’ diye konuştu.
Çocuklarda kanser etkenleri (karsinojenler)
Kalıtsal faktörler
Ailevi hastalıklar
Genetik bozukluklar
Fiziksel karsinojenler
İyonize radyasyon (X ışınları); lösemi, tiroid kanseri, deri kanseri, meme kanseri, kas ve kemik tümörleri riskini artırır.
İyonize olmayan radyasyon (elektromanyetik dalgaları, ultraviyole ışınlar)
Ultraviyole güneş ışınları, uzun bir süre sonra bile, deri kanserlerinin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Biyolojik karsinojenler
Virüs enfeksiyonları:
Ebstein Barr Virüsü; Burkit Lenfoma, Hodgkin Lenfoma
Hepatit B virüsü; Karaciğer Kanseri
HIV virüsü; Kaposi Sarkomu
Kimyasal karsinojenler
Sigara; doğum öncesi ve sonrası çocuğun evde sigaraya maruz kalması, ileride akciğer kanseri ve sinir sistemi tümör riskini artırır.
Pestisidler; zararlı organizmalara karşı kullanılan kimyasal maddeler
Asbest; ısı, ses izolasyonunda kullanılan lifli kimyasal madde, akciğer kanserine zemin hazırlar.
Aflatoksinler; Aspergillus flavus türü mantarların ürettiği, özellikle fıstık, pul biber olmak üzere besinlerdeki toksik metabolitlerin, karaciğer, kalın bağırsak ve meme tümörleriyle ilişkili olduğu görülmüştür.
Ahşap, seramik, boya, böcek ilaçlarında kullanılan Arsenik
Fitalat, azo boyaları gibi kimyasal karsinojenler, lösemi başta olmak üzere, karaciğer, böbrek, kas ve sinir sistemi tümörlerine eğilimi artırdığı tartışılmaktadır.
İlaçlar; bazı antiviral ve antibiyotikler, sentetik östrojen gibi bazı hormonlar.
Yanmış yağ, et ve kızartmalı besinlerin mide, barsak tümörlerini tetiklediği düşünülmektedir.
Rafine, işlenmiş besinler, kimyasal gıda katkı maddeleri birçok hastalıkla birlikte, çok farklı kanserlere de zemin oluşturmaktadırlar.
Çocuklarımızı kanserden korumak için…
Çocuklarımız, kanser geliştiren genetik yatkınlığa ilave olarak, katkı maddeli doğal olmayan besinlere, eşyalarda bulunan kimyasallara ve çevresel faktörlere, henüz anne karnından başlayarak maruz kalır. Dolayısıyla, anne ve babanın çocuğunu bütün bu tehditlerden korumak, uzak tutmak için gayret etmesi gerekir. Bunun için;
Sigara içmeyin ve çocuğunuzu sigara içilen ortamlara sokmayın.
Trafiğin yoğun olduğu yerlerde çocuğunuzu gezdirmeyin.
Küçük yaştan itibaren, telefon, bilgisayar ve televizyonla, uzun süre başa baş bırakmayın.
Giysi ve yataklarında, pamuk ve yün tercih edin.
Plastik ve aşırı boyalı oyuncaklar almayın.
Okul ürünlerini alırken, seçici ve dikkatli olun.
Evde kullanılan halı ve benzeri eşyaların sentetik olmamasına dikkat edin.
Aşırı miktarda, parfüm, deterjan ve benzeri kimyasallar kullanmayın.
Yüksek ısıda, yağda kızarmış ya da yanmış besinleri (patates, sebze, et ve benzeri) yemeyin.
Halen tartışmaların yaşandığı mikrodalga fırınları rastgele kullanmayın.
Salam, sosis, sucuk gibi işlenmiş, koruyucu kimyasalların bulunduğu hazır besinleri özenle seçin. Mümkün olduğu kadar az tüketin.
Beyaz un ve şekerin yoğun olduğu besinlerden uzak durmaya çalışın.
Meşrubat ve meyve suyu yerine taze sebze ve meyve tüketmesini sağlayın.
Çocuklarınıza dengeli beslenme kültürü kazandırmaya çalışın.
