Türk Kültürü ile ilgili yaptığım okumalarda, eski Türk Kültüründen bazı unsurların hiç ya da çok az değişmiş şekilde doğduğum köy olan Şur’da hala yaşadıklarını gördüm.
Orhun yazıtları ve Divan-i Lügati’t Türk gibi metinlerde geçen bazı kelime ve ses kullanımlarının dağın başı diyebileceğimiz bir köyde hayatiyetini devam ettirmesi bir tesadüf müydü?
Kadim Türk dilinde “d” ve “g” harflerinin bulunmamasıyla birçok Karadenizlinin “d” yerine “t” ve “g” yerine “k” harflerini kullanmaları, çok eski bir ses düzeninin kalıntısı olabilir mi?
Tesadüf demek işi biraz hafife almak olmaz mıydı?
Karadeniz dışında yaşayan hemen her Trabzonlunun bu harf karıştırma işiyle ilgili komik en az bir hatırası vardır.
Ahmet Yesevi’nin divanında 7 hece kullanması ile aynı ölçüyle söylenen mani ve türkülerimiz de tesadüf olabilir diye düşünürken, köyde kullanılan bazı kavramların varlıkları konunun umduğumdan farklı olabileceğini hissettirdi bana.
HORASANLI: Uçuk- kaçık veya çok pervasız olanlar için kullanılan bir kelime.
Horasan ve dağın başı bir köy!
Daha bitmedi, bir de düğün kıyafetlerinin vazgeçilmez aksesuarı Horasan kuşak! Ayrıca Lahori kuşak da var.
Lahor ve Horasan’ın Şur köyü ile ne alakası var?
Horasan ile köy arasındaki ilişki, köyün Türkmen asıllı ve Alevi olma ihtimalini kuvvetlendirir.
Yavaş yavaş ilerleyelim.
Köyün orijinal adı Siro deniyor. Şur Siro’dan türemiş deniyor.
Sır- Siro- Sıraç…
Sıraç iki kola ayrılmış kendine özgü Alevilere verilen isim.
Bizimle alakası sadece “Siro” kelimesiyle sınırlı olsa üstünde durmazdım. Ancak Şur Köyünde büyük kabilenin adı SARAÇLI
Ne demek Saraçlı? Bilen yok. Saraçlı denen kabile (topluluk) Sıraç Alevilerinden olabilir mi?
Sıraç Alevilerine Saraç- Sıraçlı ve Saraçlı dendiğini de biliyoruz. Böyle olmasa bile, köye önceden yerleşen başka bir grubun sonradan gelenlere Saraçlı demesi imkansız değil.
Saraçlı kabilesinin karşısında Dedelos denen topluluk var ve bunlar sadece dört aile: Murut- Kulur- Niyaz ve Finavaslar.
Dedelosların toplam nüfusları Ayan- Şahin gibi sülalelerinden bile çok az.
1980 yılına kadar Saraçlı- Dedelos kavgası devam etti. Günümüzde bu ayrışma ve kavgadan eser kalmadı.
4 aile, kendilerinden belki 10 belki de 20 kat kalabalık bir topluluğa kafa tutacak, üstelik dağ başında.
Bu noktaya dikkat çekmemin sebebi, Dedelosların mühtedi Rum ve Ermeni oldukları iddiasıdır. Bence gerçek tam tersidir. Bir İslam devletinin egemenliği altında sayıca az bir grup büyük çoğunluğa pervasızca kafa tutamaz. Dedeloslar’ın içlerinde mühtedi Rum ve Ermeni bulunma ihtimali var ama bence çok zayıf. Yani Dedeloslar Sünni ve Türk.
Saraçlıların hepsi Sıraç olarak adlandırılan Alevilerden değil. Bizim Mutoğlu sülalesinin Mersin bölgesi Tahtacılarından olma ihtimali yüksek. Sürgün, ya direkt Şur’a ya da önce Tokat Zile’ye oradan Trabzon’a gibi.
Benim bu olgulardan çıkardığım sonuç: Saraçlı denen topluluğun aslı Alevi. Zorla Sünnileştirildiler. Fakat bazı uygulamalar zamana meydan okuyarak yaşamaya devam etti.
Köyümüzde yaşayan Aleviliğe özgü bazı inanç ve uygulamalara gelecek yazımda yer vereceğim. Ancak konu başlıklarını belirtip çok sayıda araştırmacı ve ilim adamı yetiştirmiş bölgemizden katkı bekleyeceğim.
1-Dedelik
2- Bazı gün ve geceler
3- Kadınların durumu
4- Düğün ve evlilik
5- Cenaze
6- Yiyecekler
NOT: Daha işin başındayız. Araştıracağız. Neticede insanız. Köyümün güzel insanları, unutulmak üzere olan muhteşem kültürümüze sahip çıkar ve onu yaşatmak konusunda çaba gösterirse bundan mutlu olurum.
NE MUTLU ŞURLİYUM DİYENE
