Diyabet hastalarının yaptırması gereken testleri Hisar Intercontinental Hospital Klinik Laboratuvarlar Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bekir Sami Uyanık’tan öğrendik…
Diyabetin tanı ve tedavisinde çok sayıda test olsa da, prediyabeti ortaya çıkarma ve diyabet eğilimini gösterme açısından, kanda glukoz, insülin ve hemogbin A1c testlerinin daha çok kullanıldığını dile getiren Prof. Dr. Uyanık; ‘Prediyabet (gizli şeker), kan şekeri (glukoz) düzeylerinin normalden yüksek olduğu, Tip 2 diyabet gelişmeden önceki durumdur. Açlık kan şekeri düzeyi normalden yüksek olarak,110-125 mg/dL arasında ise, prediyabet tanısı konulur. Pre-diyabet sinsi bir hastalık olup, fark edilmeyebilir. Önemli olan husus, insülin direnç testinin, kan şeker düzeyinin, kan lipidlerinin (kolesterol, trigliserid) ve gerekirse şeker yükleme testlerinin belli aralıklarla yapılmasıdır.’ diye konuştu.
• Açlık kan glukozu (AKG) veya açlık kan şekeri (AKŞ): En az 8-10 saatlik bir açlık sonrasında, sabah alınan kanda ölçülen glukoz düzeyidir. Normalde 70-110 mg/dL arasında olması gereken kan glukozu, 110-125mg/dL arasında ise, gizli şekeri( prediyabeti) gösterir. Daha sonraki günlerde, tekrar ölçülerek teyit edilmelidir.
• Hemoglobin A1c testi (HbA1c) : HbA1c son 2-3 aylık ortalama kan şekeri düzeyleri ile ilgili bilgi verici, önemli bir testtir. Normal değerleri %4,8-5,9 arasındadır. % 5.9 ile % 6.4 arası değerler prediyabeti düşündürmelidir. Tedavisine ve diyetine özen göstermeyen şeker hastalarında % 6.5 ‘tan çok daha yüksek değerlere çıkabilir. Bu testin ölçümünün doğru yapılması yanında, çıkan sonucun doğru yorumlanması gerekir. HbA1c sonucunu, anemi, üremi, talassemi gibi bazı hastalıklar da etkilemektedir.
• Oral Glukoz Tolerans Testi(OGTT) veya şeker yükleme testi: 8-10 saatlik gece açlığını takiben alınan açlık kanında ölçülen şeker (glukoz) düzeyinin, 70-110 mg/dL aralığında olması normal kabul edilir. Bu değerin üzerinde 110-125 mg/dL olması durumunda gizli şeker ya da diyabet teşhisi konulması için OGTT yapılması gerekir. Sabah aç karnına, içinde 75 gram veya 100 gram glukoz bulunan sıvı içildikten sonra, 2-3 saat boyunca, 30, 60, 90, 120. dakikalarda alınan kanlarda glukoz ölçümleri yapılır. Bu test ile vücuda alınan 75 gramlık şekerin dolaşımdan uzaklaştırılması takip edilmekte, vücutta şekerin kullanılması veya enerjiye dönüştürülmesi değerlendirilmektedir. Şeker içeceğinden sonra, 2. saatte alınan kan glukoz düzeyi;
140 mg/dL’nin altında ise Normal Glukoz Düzeyidir.
140–200 mg/dL arasında Bozulmuş Glukoz Toleransı olarak tanımlanmakta ve bu kişiler ileride
diyabet gelişimi için takip edilmesi gereken, gizli şeker veya prediyabetli kişiler olarak tanımlanmaktadır.
200 mg/dL’nin üzerinde bulunduğu hallerde ise diyabet teşhisi konulmaktadır.
• İnsülin direnç testi: En az 8 saatlik bir açlık sonrasında sabah alınan kanda glukoz (şeker) ve insülin ölçümü yapılır. İnsülin direnci (HOMA IR): Açlık kan glukozu (mg/dL) X Açlık insülini (µU/mL) / 405 (Sabit Değer) formülüyle insülin direnci, yani HOMA-IR değeri hesaplanır. 2,5 ve üzerinde ise insülin direncinin oluştuğuna işaret eder.
